Reforma zgjedhore, Damian Gjiknuri: Kjo nuk është listë dëshirash të PD, për gjërat që s’biem dakord do i adresohemi ODHIR

“Shpresojmë të gjejmë konsensus për gjërat që kanë mbetur. Të gjitha gjërat janë sjellë në tavolinë. Nuk kemi të bëjmë me një rifillim loje. Ne duam që të ezaurojmë këtë proces me opozitën, por kjo nuk është me listë dëshirash të PD.

Brenda majit besoj se reforma do jëtë e mbyllur. Do vijojë puna aty ku e kishim lënë. Për gjërat që s’biem dakord do i adresohemi ODHIR”, tha ai.

Deklarata për median e bashkëkryetarit të Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën Zgjedhore Damian Gjiknuri

Pyetje: Z.Gjiknuri çfarë diskutuat në mbledhjen e sotme?

Gjiknuri: Sot rinisëm punën aty ku e lamë. Unë kërkova që të vazhdohet me axhendën e punës të papërfunduar për shkaqe që tashmë dihen e që kishin të bënin me pandeminë. Ka një çështje që ende nuk është diskutuar, që është çështja e Sistemit Zgjedhor, megjithëse ka propozime dhe u kërkua që në mbledhjen e radhës ekspertët të na bëjnë një ekspoze në lidhje me disa pyetje që u ngritën. Pra, me përputhshmërinë e propozimit në raport me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë. Gjithashtu nga opozita u kërkua të bëhej një raportim i punës së bërë deri më tani. Normalisht është bërë një punë nga ekspertët e të gjitha palëve për të arritur konsensusin me disa çështje, por dua të them dhe që duhet të bëhet e qartë për publikun se nuk kemi të bëjmë me rifillim loje por me vazhdimin atje ku e lame. Do të thotë nuk mund të rikthejmë axhendat! Ka pasur një numër çështjesh që opozita jashtëparlamentare ka pasur detyrimin për të paraqitur propozimet e saj. Sepse në fund të fundit çfarë është Këshilli Politik? Këshilli Politik është një forum që do ti shërbente negociatës mes Komisionit të Reformës Zgjedhore të Kuvendit të Shqipërisë dhe palëve që nuk janë në Kuvend dhe ky është qëllimi në vetvete i kësaj strukture. Ka një axhendë të dakordësuar, ka një metodologji pune të dakordësuar dhe ne nuk mund ti rikthehemi lojës nga e para. Të paktën për një gjë ramë dakord që brenda Majit kjo punë duhet mbyllur, duhet të vazhdojmë aty ku e lamë dhe shpresoj që të gjejmë konsensus për çështjet që kanë mbetur. Një pjesë e mirë e barrës së punës tani i mbetet ekspertizës që kemi dhe mbi të gjitha ekspertizës së ODIHR-it.

Pyetjet: Cilat janë këto çështje që ju nuk mund ti ktheheni më pas?

Gjiknuri: Nuk mund të hapim çështje të reja. Do të thotë që të gjitha gjërat janë sjellë në tavolinë, ka mbetur dhe një propozim që unë ia kërkova PD-së për KQZ. Nëse ka ndonjë propozim të ri për të sjellë sepse deri tani nuk janë shprehur për formulimin e KQZ. Pastaj i mbetet punës së ekspertizës dhe mbi të gjitha këshillave dhe orientimeve të ODIHR-it sepse ne kemi zgjedhur një arbitër. Duhet të kuptojmë se nga diskutimet politike nuk del gjë, unë mund të kem listën time të dëshirave apo të refuzimeve, siç dhe PD apo aleatët e saj mund të kenë listë dëshirash. Ne kemi një dokument dhe është rënë dakord për këtë dhe nuk mund të lëvizë njeri nga kjo. Dokumenti thotë se për gjëra që ne nuk biem dakord do ti drejtohemi ODIHR-it për opinion, që të na orientojnë drejt konsensusit. Ndryshe nuk është më qëllimi për të ecur përpara por është qëllimi vetëm për të penguar reformën.

 
Pyetje: Në pamundësi për të rënë dakord a do të vazhdojë mazhoranca e vetme miratimin e reformës zgjedhore?

Gjiknuri: Unë nuk dua të përsëris ato që kam thënë. Ne duam që të ezaurojmë të gjithë këtë proces me opozitën dhe siç jemi në këtë forum. Natyrshëm ky forum nuk mund të kthehet thjesht në një pengesë. Nuk mund të thuhet jo, jo, jo! Ose të thuash kjo është lista ime e dëshirave, po nuk i pranove këto reforma nuk duhet të bëhet sepse Shqipëria ka dhe detyrime.
Pyetje: Cilat janë çështjet të cilat janë larg konsensusit dhe cilat janë më pranë?

Gjiknuri: I kam thënë publikisht. Është problemi i administratës zgjedhore që presim dhe propozimin e Partisë Demokratike për Komisionin Qendror të Zgjedhjeve që deri më tani nuk e kanë sjellë. Kishin kohë që thonin se i kemi gati, i kemi gati. Çështja e Kolegjit Zgjedhor e cila edhe ajo është duke u diskutuar. Ndërkohë, për element të tjerë përgjithësisht kemi qenë dakord. Është diskutuar për përfshirjen e teknologjisë, po dakord do të vendosim parimet. Ka dhe një opinion të ODIHR-it si shtrihet përdorimi i teknologjisë. Është kërkuar video monitorimi në qendrat e votimit dhe është pranuar. Është kërkuar rol më aktiv i policisë dhe është pranuar. Për çështjen e kuotave gjinore kemi akoma një diskutim. Ka një opinion të ODIHR-it që është dhënë aty dhe që mund ta marrim parasysh. Pra, janë një numër çështjesh që ekspertët i kanë punuar. Drafti është shpërndarë dhe tek ekspertët e Partisë Demokratike dhe nuk ka patur propozime nga ana e tyre. Pra, nuk ka patur propozime shtesë. Mendoj se ka një frymë për të gjetur një kompromis aty. Nuk mund të thuash tani që meqenëse unë nuk jam shprehur, e gjitha duhet filluar nga e para.

Pyetje: Z.Gjiknuri a keni hequr dorë nga vota e emigrantëve?

Gjiknuri: Ekspertët kanë gjetur një zgjidhje optimale. Meqenëse vota e emigrantëve zhvillohet në distancë, pra mund të përdoret posta dhe ajo mund të kërkojë më shumë kohë, sidomos mund të kërkojë element teknik të cilët ne si ligjvënës nuk jemi në gjendje ti identifikojmë deri në detaje. Kjo e drejtë mendohet ti delegohet Komisionit Qendror të Zgjedhjeve. Pra, aktet e KQZ do të mund të përcaktojnë qartë se si mund të ushtrohet vota e emigrantëve. Kjo pasi emigrantët të regjistrohen edhe në listat përkatëse zgjedhore sepse nuk mundet që ai të jetë edhe këtu edhe tek emigrantët. Pra, ka një sërë aktesh të cilat do të duan kohë. Këtë çështje kemi mundësinë të mos e trajtojmë më në Kodin Zgjedhor por kemi mundësinë që me akte nënligjore tia lëmë Komisionit Qendror të Zgjedhjeve.
Pyetje: Edhe pas vendimit apo opinionit që do të ju sjellin ndërkombëtarët, nëse nuk ka konsensus mes të gjitha palëve, a do të vijoni ju për ta votuar deri në fund të Qershorit draftin edhe pse jo konsensual?

Gjiknuri: Ne do të bëjmë çmos të kemi konsensus mbi disa parime. Ju thashë, kjo nuk mund të kthehet në një çek pa skadencë, si një armë që ti mund ta përdorësh për të penguar. Aq më tepër një proces shumë të rëndësishëm që është integrimi i Shqipërisë në Bashkimin Evropian. Ne do të bëjmë çmos që të gjejmë konsensusin, por njëkohësisht siç e kam thënë, që ne e kemi mundësinë që të vazhdojmë të paktën me pjesën më të madhe të pikave për të cilat kemi rënë dakord. Vendi ka nevojë për një ligj të ri zgjedhor, vendi ka nevojë për një Reformë Zgjedhore dhe themeli është që partitë të heqin dorë nga administrimi. Akuzat më të mëdha vijnë kur partitë politike kanë rol në administrimin e procesit zgjedhor. Çfarë kemi kërkuar ne? Kemi kërkuar që as ne si qeveri të mos e kontrollojmë procesin dhe as ti si opozitë. Asnjëri nuk duhet të ketë gjë në dorë. Pretendimi që thuhet se Partia Socialiste kërkon të fusë administratën publike në komisionet zgjedhor nuk është i vërtetë. Formula e propozuar për komisionet zgjedhor është shumë neutrale, çdo shtetas i Republikës së Shqipërisë, përfshirë edhe detyrimin që kanë gjithë zyrtarët publik, mund të përfshihen me short në këtë proces. Ata do duhet të emërohen nga administrata zgjedhore dhe jo nga partitë politike. Ai anëtar i komisionit zgjedhor nuk do përgjigjet tek partia por do të përgjigjet tek administrata zgjedhore. Ky është ndryshimi më themelor. Kjo ka qenë një këshillë e kahershme e ODIHR-it që administrata zgjedhore të depolitizohet. Çfarë të keqe ka kjo? Më gjeni se cila është e keqja këtu! Edhe thonë administrata zgjedhore na është shitur edhe duan të njëjtën skemë! Nuk funksionon kështu! E vetmja mënyrë më e mirë është depolitizim total i administratës. A ka hapësira dhe aty për kompromis për një rol të partive? Patjetër që mund të ketë dhe hajde ti eksplorojmë opsionet. Ka kërkuar Partia Demokratike rol më aktiv të Prokurorisë? Po, jemi dakordësuar për një rol më aktiv të Prokurorisë. Ka kërkuar Partia Demokratike që korrupsioni zgjedhor të trajtohet nga SPAK? Jemi dakordësuar për të bërë ndërhyrjet përkatëse. Ka element të tjerë që ndikojnë tek roli i administratës publike? Kemi pranuar kufizimin e rolit të administratës publike dhe sidomos rolin e qeverisë. Disa muaj përpara datës së zgjedhjeve do mund të kthehet në një qeveri memece, nuk bën dot as propagandë për punët e saj. Kjo do të thotë që palët shkojnë në një nivel gati të barabartë përsa i përket avantazheve që mund të ketë qeveria. Këto janë reforma themelore dhe mbi të gjitha duhet administrimi i pavarur. Patjetër edhe një gjyqësor i pavarur i cili falë Reformës në Drejtësi pak nga pak po konsolidohet.

Pyetje: Z.Gjiknuri ju thatë se puna duhet të rifillojë aty ku u la në 8 Mars për shkak të pandemisë. A pati propozime shtesë nga ana e Partisë Demokratike ndërsa ju thoni se nuk do të jetë një kohë pa skadencë? Mazhoranca do ta votojë dhe me opozitën parlamentare reformën përpos faktit që ju po kërkoni konsensus dhe gjithëpërfshirje?
 
Gjiknuri: Kemi miratuar një metodologji për të cilën kanë qenë të gjitha palët dakord. Metodologjia thoshte se opozita jashtëparlamentare do të sillte propozime për të gjitha temat që kishim rënë dakord e që ishte përgatitur nga ekspertët. Partia Demokratike ka vazhduar e ka ezauruar këtë të drejtë, pra ka sjellë propozime. Ka mbetur vetëm çështja e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve. Unë ju kërkova të sjellin dhe propozimet për Komisionin Qendror të Zgjedhjeve dhe të vazhdojmë diskutimet. Ne nuk mund ti kthehemi gjërave nga e para sepse kjo nuk shkon! Nuk është normale kjo pasi për një gjë që kemi rënë dakord, kemi një metodologji pune dhe një axhendë.

Pyetje: Çfarë ka kërkuar opozita që të rikthehet nga e para z.Gjiknuri?

Gjiknuri: Ka një tendencë nga ana e opozitës për të fshirë gjithçka që është arritur. Megjithatë nuk dua të paragjykoj, të paktën ne ramë dakord që ta vazhdojmë aty ku e lamë. Njëkohësisht, ekspertët do të na bëjnë një pasqyrë të asaj pune çfarë është bërë deri më tani.

Pyetje: A kishte një kërkesë konkrete nga Partia Demokratike?

Gjiknuri: Nuk dua që të flas këtu për të gjitha diskutimet që janë bërë aty. Kishte një tendencë politike për të fshirë çfarë ishte bërë. Gjithësesi, unë jua thashë se konkluzioni mbetet tek fakti që do të vazhdojmë me temat e mbetura. Ekspertët do të na bëjnë një ekspoze të gjërave që janë diskutuar dhe atyre ku ka dhe opinion të ODIHR-it. U kërkova që të diskutojmë edhe propozimin e Partisë Demokratike nëse ata kanë për Komisionin Qendror të Zgjedhjeve. A ka debate politike? Është e natyrshme që ka, aq më tepër që palët gjithmonë kanë akuza politike të cilat nganjëherë e frenojnë procesin. Nuk dua të fokusohem tek këto sepse këto në politikë janë normale dhe ndodhin. E rëndësishme është që ne të gjejmë pika të përbashkëta dhe të kemi mundësi të ecim përpara.

 
Pyetje: Z.Gjiknuri, a jeni optimist se në 31 Maj do të keni një product konsensual për reformën elektorale?
 
Gjiknuri: Je optimist apo nuk je optimist këto janë çështje falli. Unë do të bëj çfarë është e mundur që ne të kemi një marrëveshje deri në 31 Maj. Natyrisht, po ka vullnet dhe pot ë nisemi nga parimet për të cilat kemi rënë dakord e mbi të gjitha nga këshillat dhe korniza e OSBE/ODIHR, mundësia është që ne të arrijmë marrëveshjen edhe përpara 31 Majit. Puna teknike pothuajse është bërë. Nëse pastaj nuk ka vullnet politik dhe kjo kthehet në një pengesë nuk di çfarë të them.